Polscy naukowcy starający się o awans w hierarchii zobowiązani są do przedłożenia autoreferatu, czyli podsumowania ich osiągnięć naukowych. Jak przetłumaczyć tego typu specjalistyczny tekst na język angielski?
Pilne i ekspresowe tłumaczenia naukowe na przykładzie autoreferatu
Autoreferat habilitacyjny lub profesorski zwykle składa się z od kilku do kilkunastu podpunktów, które wg ustawy powinny zostać rozwinięte. Aplikant celem otrzymania tytułu doktora habilitowanego lub profesora belwederskiego powinien złożyć ten dokument w dwóch wersjach językowych. Często naukowcom brakuje czasu na przygotowanie wersji anglojęzycznej, toteż skłonni są zlecać w trybie pilnym lub ekspresowym tłumaczenie autoreferatu podmiotom zewnętrznym – niezależnym tłumaczom lub biurom tłumaczeń.
Proofreading – korekta językowa tekstu przez native speakera języka angielskiego
Praktycznie wszyscy naukowcy w Polsce posługują się biegle językiem angielskim, choć czasem tylko biernie z uwagi na niedobory gramatyczne. Leksykę anglojęzyczną, szczególnie w swojej branży, naukowcy z doktoratem świetnie znają, niektórzy jedynie mają trudności z budowaniem naturalnych struktur gramatycznych w języku angielskim, których nauczenie się jest znacznie trudniejsze i bardziej czasochłonne niż opanowanie słownictwa. Poza tym zdecydowanie nie każdy człowiek jest wszechstronnie uzdolniony na wzór Leonardo da Vinci’ego i dość często zdarza się, że wśród naukowców o ścisłym umyśle nie ma już miejsca na zagłębianie się w niuanse humanistyczne i problemy językowe, tym bardziej – tłumaczenia naukowe. Od tego są fachowi tłumacze tekstów naukowych i biura tłumaczeń specjalistycznych. Zbyt pochłonięci są swoją materią, wąskim kanonem zainteresowań naukowych, by dodatkowo studiować anglistykę. Nie będąc purystami językowymi, tacy naukowcy wolą zlecić tłumaczenie autoreferatu czy innego tekstu naukowego (artykułu, abstraktu, monografii, wniosku o grant badawczy, skryptu akademickiego, specjalistycznego podręcznika klinicznego dla lekarzy etc.) do profesjonalnego biura tłumaczeń. Wówczas dodatkowo mogą liczyć też na korektę native speakera, czyli rodzimego użytkownika języka angielskiego. Innym określeniem korekty lingwistycznej przez natywnego Anglosasa jest kalka językowa, z j. angielskiego – słowo proofreading.
Jakkolwiek niektórzy pracownicy naukowi technicznych uczelni wyższych naprawdę nieomal bezbłędnie pod względem językowym piszą swoje prace naukowe w języku angielskim, mimo że filologii angielskiej nigdy nie studiowali. Manifestuje się to małą liczbą zmian do treści napisanych przez nich manuskryptów artykułów naukowych w języku angielskim, wprowadzonych przez native speakera w ramach zamówionej w biurze tłumaczeń korekty językowej.
Struktura autoreferatu w naukach ścisłych i humanistycznych
Autoreferat to nic innego jak drobiazgowy opis osiągnięcia naukowego, w naukach ścisłych najczęściej dotyczący napisanej monografii, czyli obszernej publikacji na dany, wąski temat, w dużej mierze opartej na badaniach własnych, a traktującej rzecz w sposób możliwie jak najbardziej wyczerpujący. Autoreferat najczęściej obejmuje około 100 tysięcy znaków ze spacjami tekstu, stanowiąc dość bogaty materiał dowodowy. Z kolei w naukach humanistycznych osiągnięcie zwykle dotyczy dziedziny sztuki i może polegać na skomponowaniu nowego utworu muzycznego bądź nagraniu koncertu z udziałem orkiestry symfonicznej czy stworzeniu dzieła plastycznego bądź serii prac etc. W naukach humanistycznych treść autoreferatu zwykle nie nosi cech ścisłej strukturyzacji dokumentu, lecz przyjmuje formę swobodniejszą. Tutaj nacisk kładziony jest na formę (wartość artystyczną), a nie na bezwzględną poprawność formalną.
Cechy profesjonalnego tłumaczenia naukowego na przykładzie autoreferatu
Profesjonalnie wykonane tłumaczenia naukowe autoreferatów powinny uwzględniać:
- właściwą terminologię specjalistyczną (warto konsultować fachowe pojęcia naukowe z autorem pracy),
- odpowiednie nazewnictwo jednostek administracyjnych uczelni wyższych (wydział, instytut, katedra / zakład, pracownia), do których odnoszą się afiliacje, czyli miejsc pracy aplikanta, związanych z jego działalnością naukowo-dydaktyczną,
- właściwe nazewnictwo stopni naukowych w języku angielskim,
- skrupulatne usystematyzowanie dorobku naukowego habilitanta lub aplikanta na katedrę profesorską.
Biuro tłumaczeń specjalistycznych Best Text
Bardziej szczegółowy opis z konkretnymi wskazówkami, jak profesjonalnie przełożyć treść autoreferatu naukowego, poparty przykładami w języku angielskim, czytelnik znajdzie na blogu strony firmowej biura tłumaczeń specjalistycznych Best Text z siedzibami w Jaworznie i Warszawie.
Stopka autorska: Daniel Korcz, certyfikowany tłumacz techniczny języka angielskiego, właściciel firmy Best Text trudniącej się wielojęzycznymi tłumaczeniami specjalistycznymi oraz proofreadingiem, tzn. korektą tekstów przez native speakera języka angielskiego oraz innych języków obcych.